ΡΑΖΗΚΟΤΣΙΚΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ 1798-1826
Ο "εκλεγμένος" Αρχηγός της φρουράς των Μεσολογγιτών.
Προύχοντας του Μεσολογγίου.Γεννήθηκε το 1798 στο Μεσολόγγι.Με την έναρξη της επανάστασης αναδείχτηκε αρχηγός των Μεσολογγιτών και πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό.Πήρε μέρος στην πολιορκία του Αγρινίου επικεφαλής σώματος Μεσολογγιτών.Ανέλαβε την οχύρωσή της πόλης του Μεσολογγίου το καλοκαίρι του 1821, η οποία άντεξε κατά την πρώτη πολιορκία.Ήρθε σε ρήξη με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο γαιτί δεν δέχτηκε να ενισχύσουν οι Μεσολογγίτες το στρατό που υποχωρούσε μετά την καταστροφή του Πέτα , πράγμα που αποδείχθηκε σωτήριο.Έτσι , οι Μεσολογγίτες μπόρεσαν να αποκρούσουν την απόβαση αντρών, τον Ιούλιο του 1822 , του ενωμένου στόλου Τουρκίας , Αιγύπτου και Αλγερίου στο Βασιλάδι.
Ο Μωχάμεντ Άλη της Αιγύπτου του έστειλε γενναιόδωρες προτάσεις που μόνο με αυτές που έστειλε στον Κολοκοτρώνη , τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τον Γ.Σισσίνη μπορούν να συγκριθούν.
Έλαβε μέρος και στην τελευταί πολιορκία του Μεσολογγίου.Αμύνθηκε υπερασπιζόμενος ένα στρατηγικό προμαχώνα της πολιορκημένης πόλης και πήρε μέρος σε όλες τις εξορμήσεις των πολιορκημένων.
Κατά την Έξοδο προσπάθησε να καταλάβει την εχθρική θέση απέναντι από τη Λουνέτα για να διευκολύνει τη διέλευση των γυναικόπαιδων μεταξύ αυτής και της θάλασσας.Έπεσε όμως μαχόμενος.Επέδειξε σπάνιες ψυχικές δυνάμεις μαζί με απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα.
Κωνσταντίνος Σβολόπουλος
"Προμαχώντας στο Μεσολόγγι. Έργα και ημέρες του Θανάση Ραζικότσικα, 1798-1826"
Εκδόσεις της Εστίας
Νοέμβριος 2007
Ως σημαντική περίοδος της ελληνικής ιστορίας λογαριάζεται το Εικοσιένα, αν και ίσως όχι σε αντίστοιχη έκταση μελετημένη. Οπότε η ύπαρξη ενός αγωνιστή, ο οποίος, ενώ πρωταγωνίστησε σε ορισμένα συμβάντα της Επανάστασης, παραμένει ουσιαστικά άγνωστος, δεν θα πρέπει να ξενίζει. Αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Θανάση Ραζικότσικα, τον οποίο ανασύρει ο Κ. Σβολόπουλος, συγκεντρώνοντας στοιχεία για την επαναστατική του δράση, δεν πρόκειται για τυχόντα συμβάντα δευτερευούσης σημασίας αλλά για την πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου, τουτέστιν, κατά την εκτίμηση των παλαιοτέρων, για τις ηρωικότερες σελίδες στην ιστορία της Επανάστασης. Αν και ουδείς γνωρίζει, με την επιχειρούμενη ανασύνταξη της ελληνικής ιστορίας, την εκ νέου αξιολόγηση των αξιομνημόνευτων γεγονότων και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου πρωταγωνιστών και κομπάρσων, τι θα απογίνουν οι εν λόγω σελίδες. Κι αν ο Σβολόπουλος παρατηρεί πως έχει εξαρθεί δυσανάλογα η συμβολή όσων πρόστρεξαν σε βοήθεια των Μεσολογγιτών, καθώς οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί, ίσως, στο μέλλον, κι αυτών ο ρόλος να υποβιβαστεί και να συγκρατήσουμε μόνο έναν πολιτικό άνδρα ως ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Κατά μια άλλη εκδοχή, παρατηρώντας και τον πίνακα που επιλέχτηκε ως εικόνα εξωφύλλου στο βιβλίο του Σβολόπουλου, την "Προσωπογραφία ενός Έλληνα με φουστανέλα" του γάλλου ζωγράφου Λουδοβίκου Ντυπρέ, περιηγητή στην καθ' ημάς Ανατολή λίγο πριν την Επανάσταση, από το λεύκωμά του "Voyage a Athenes et a Constantinople ou collection de portraits de vues et de costumes Grecs et Ottomans", ίσως η άλωση του Μεσολογγίου να καταγραφεί πρωτίστως, ως το έναυσμα του φιλελληνισμού, μια και ουδέποτε ήττα στο πεδίο της μάχης απέφερε σε ηττημένους μεγαλύτερα κέρδη, με άλλα λόγια, την ολόθυμη συμπαράσταση των Ευρωπαίων στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο ιστορικός.
Κι όμως, σε ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Θανάση Ραζικότσικα, θα περιμέναμε ως εξώφυλλο την εικόνα του ιδίου, όπως αποδίδεται σε λιθογραφία και δη, μαζί με τη λεζάντα της, που τον ανακηρύσσει "γενικό αρχηγό των συμπολιτών του Μεσολογγιτών", αφού, ακριβώς, στην απονομή αυτού του τίτλου συμβάλλει η μονογραφία του Σβολόπουλου. Πιθανώς, όμως, παρόμοιες λιθογραφίες, οι οποίες άλλοτε ποτέ διακοσμούσαν τις σχολικές αίθουσες κατά τις εορτές των εθνικών επετείων, να θεωρούνται παρωχημένες, ίσως και απωθητικές.
Ωστόσο, ως εναλλακτική λύση για την εικονογράφηση του εξωφύλλου, προσφερόταν και ο πίνακας "Η Έξοδος του Μεσολογγίου" του θηβαίου ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη. Μετά τον απαγχονισμό του πατέρα του από τους Τούρκους, ο Βρυζάκης βρέθηκε στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας και χάρις στον Λουδοβίκο Θείρσιο του δόθηκε υποτροφία για την Ακαδημία του Μονάχου. Παρότι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην πόλη του Μονάχου, ανοίγοντας και καλλιτεχνικό ατελιέ, το κύριο σώμα της ζωγραφικής του είναι θέματα από την Ελληνική Επανάσταση. Μάλιστα, για τρία χρόνια, 1848-1851, ταξίδεψε στην Ελλάδα, συλλέγοντας μαρτυρίες και σχεδιογραφικό υλικό.
Σε τρεις εκδοχές ζωγράφισε την Έξοδο ο Βρυζάκης. Η μια από αυτές τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση της Βιέννης, το 1853, και ήταν η μόνη που διασώθηκε, καθώς την αγόρασε ο πατέρας του 1/4θωνα, βασιλέας Λουδοβίκος και τη δώρισε στο Μουσείο του Μονάχου. Ενώ, οι άλλες δυο, που βρέθηκαν στο Μεσολόγγι, αποτεφρώθηκαν στην πυρκαγιά του 1929. Κατά τη λιθογράφηση του έργου στο Παρίσι, το 1865 (και όχι το 1856), ο Βρυζάκης ανέγραψε στο περιθώριο τα ονόματα των εικονιζομένων Ελλήνων, "πρώτο κατά σειρά" τον Κίτσο Τζαβέλλα, "κορυφαίο" τον Νότη Μπότσαρη, λησμονώντας τον Θανάση Ραζικότσικα κι ας τον θέλει η λαϊκή μούσα "ξιφήρη έμπροσθεν απάντων κι ως άγγελος τον δρόμον των ανοίγων". Παρομοίως, ο Ραζικότσικας δεν μνημονευόταν σε πίνακα με εκατόν είκοσι ονόματα πρωταγωνιστών της Επανάστασης, που είχε αναρτηθεί, εκείνα τα χρόνια, στην αίθουσα του Βουλευτηρίου. Ωστόσο, αναφέρεται ως πρώτος πεσών στον πίνακα των Μεσολογγιτών, πεσόντων και διασωθέντων, στη "Φρουρά της Εξόδου Μεσολογγίου".
Πάντως, κατανοούμε την επιλογή του πίνακα του Ντυπρέ για το εξώφυλλο και ως συνάδουσα με το πνεύμα των ημερών μας, που επιζητά ευρωπαϊκά εχέγγυα για τα γηγενή κατορθώματα, τα παρελθοντικά ή εκείνα του παρόντος. Παράδειγμα και τα μαθητικά εγχειρίδια ιστορίας. Στο παλαιότερο και εισέτι χρησιμοποιούμενο, το κεφάλαιο για την Έξοδο του Μεσολογγίου εικονογραφείται με σκηνή από τον πίνακα του Βρυζάκη, ενώ, στο καινούργιο και προσώρας αποσυρθέν, παρατίθεται ο πίνακας του Ντελακρουά, "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου".
Οπως αναφέρει ο Σβολόπουλος, στην περίπτωση του Θανάση Ραζικότσικα λείπουν τα πρωτογενή τεκμήρια για τον βίο και τη δράση του κι αυτά αναζητά σε ανέκδοτες αρχειακές πηγές, ενώ, ταυτόχρονα, αξιοποιεί τα στοιχεία που δίνουν οι τοπικοί ιστοριογράφοι, κυρίως, όμως, οι απομνημονευματογράφοι, όπως ο Σπυρομίλιος, ο Νικόλαος Κασομούλης και ο μικρότερος αδελφός του Ραζικότσικα, Γιαννάκης, που επέζησε της Εξόδου. Πάντως, για τον Θανάση Ραζικότσικα και τον αδελφό του Γιαννάκη υπάρχουν τα χορταστικά λήμματα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαιδείας, δια χειρός Γεωργίου Κορομηλά, υιού του Δημητρίου που περιέθαλψε τον Παπαδιαμάντη.
Γεννηθείς το 1798 ο Θανάσης Ραζικότσικας ή μάλλον, κατά τας εγκυκλοπαδείας, Αθανάσιος Ραζηκότσικας, φοίτησε στην Παλαμαϊκή Σχολή, κάτι σαν μεσολογγίτικη Ακαδημία, που έφερε και την επωνυμία Σχολή του Γένους. Πιθανώς, για μικρό διάστημα να χρημάτισε γραμματικός του Αλή Πασά, σύμφωνα με το "Λεξικό της Επαναστάσεως των Ελλήνων" του Γιώργου Ραζή. Μόνο που σε αυτό αναφέρεται ως Αθανάσιος Κότσικας. Και πράγματι, το επώνυμο προέκυψε δια συγχωνεύσεως δυο επιθέτων λόγω επιγαμίας, των Ραζήδων και των Κοτσικαίων. Γύρω στον 14ο αιώνα, ήρθαν οι Ραζήδες από την Ιταλία στα Επτάνησα, συγκεκριμένα στην Κεφαλλονιά και την Ζάκυνθο. Οικογένεια ευγενών, που ασχολούνταν με το εμπόριο, περί το 1600, εγκαταστάθηκαν στο Μεσολόγγι, όπου, έναν αιώνα αργότερα, ο εγγονός του γενάρχη, ιερέα Ιωάννη Ραζή, κι αυτός Ιωάννης, νυμφεύθηκε τη μοναχοκόρη του πλούσιου κωνσταντινουπολίτη Δημητρίου Κότσικα.
Στους καταλόγους των Φιλικών δεν υπάρχει το όνομα του Θανάση Ραζικότσικα, ωστόσο υπέγραψε την επαναστατική προκήρυξη των Μεσολογγιτών, με ημερομηνία 23 Μαΐου 1821. Μόλις είκοσι τριών ετών, βρέθηκε επικεφαλής των αρχικά ολιγάριθμων οπλοφόρων της πόλης, συμμετέχοντας σε πολεμικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη Δυτική Ελλάδα. Ως γενικό αρχηγό των συμπολιτών του τον αναφέρει ο Σπυρίδων Τρικούπης, ή και, αρχηγό των εντοπίων. Κατά μαρτυρία του αδελφού του, με δική του πρωτοβουλία κατασκευάστηκε το πρώτο τείχος του Μεσολογγίου. Να αναφέρουμε πως σύμφωνα με τον Διονύση Κόκκινο, οι οχυρωματικές εργασίες κράτησαν τρεις μήνες και έγιναν με δαπάνη των κατοίκων.
Μέσα από σκόρπιες μαρτυρίες, ο Σβολόπουλος ανασυνθέτει τις σχέσεις του Ραζικότσικα με τον Αλέξαδρο Μαυροκορδάτο, που αφίχθηκε στην πόλη στις 20 Ιουλίου 1821, με τη δεδηλωμένη πρόθεση "να χρησιμεύση εις την κεφαλήν της Διοικήσεως", την οποία και πραγμάτωσε πέραν μάλλον και των δικών του προσδοκιών, και τον Λόρδο Μπάϋρον, ο οποίος αποβιβάστηκε στο Μεσολόγγι στις 5 Ιανουαρίου 1824, όπου και πέθανε στις 19 Απριλίου 1824. Ταυτόχρονα, ο ιστορικός αφηγείται, εμπεριστατωμένα αλλά και γλαφυρά, την επαναστατική πενταετία του Μεσολογγίου, σχολιάζοντας, εν εκτάσει, τις εμφύλιες διαμάχες. Να παρατηρήσουμε πως συνήθως αναφέρονται δυο πολιορκίες του Μεσολογγίου, η πρώτη από τον Ομέρ Βρυώνη, το φθινόπωρο του 1822, με την ηρωική απόκρουση των Τούρκων ανήμερα τα Χριστούγεννα, και η δεύτερη, του 1825, από τον Κιουταχή, με την ενίσχυση του Ιμπραήμ, που τελείωσε την ασέληνη νύκτα της 10ης προς την 11η Απριλίου 1826, με την Έξοδο. Ο Σβολόπουλος συγκρατεί επιπροσθέτως και την ενδιάμεση, του 1823, όταν επέδραμε κατά του Μεσολογγίου ο πασάς της Σκόδρας Μουσταφάς. Τέλος, για την προσωπική ζωή του Ραζικότσικα, που έπεσε ηρωικώς μαχόμενος κατά την Έξοδο, δίνοντας πρώτος το πρόσταγμα, "Επάνω τους, πάρτε τους!", υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Θα πρέπει να παντρεύτηκε πριν την τελευταία πολιορκία του Μεσολογγίου, αν και όνομα συζύγου δεν διασώθηκε, μόνο πως αυτή επιβίωσε μετά την Έξοδο. Πάντως, απέκτησαν μια κόρη, ονόματι Αρσινόη, που παντρεύτηκε τον μεσολογγίτη πολιτικό Ζηνόβιο Βάλβη.
Συμπερασματικά, ο Θανάσης Ραζικότσικας μπορεί να αδικήθηκε από την επίσημη ιστοριογραφία επί 180 έτη, τελικά, όμως, ευτύχησε ο βίος του να ιστορηθεί χωρίς μεταμοντέρνες φιοριτούρες.
Μ. Θεοδοσοπούλου
διαβάστε επίσης στην Βικιπαιδεία
το μαχαίρι (τύπου jambiya) και η βραχύκανη πιστόλα με ευρωπαικό μηχανισμό πυρόλιθου του Θανάση Ραζή - Κότσικα όπου ανήκουν στη συλλογή του μουσείου Διέξοδος.
Η "ΔΙΕΞΟΔΟΣ" στεγάζεται στο ιστορικό σπίτι του Αρχηγού της Φρουράς των Μεσολογγιτών κατά την ΕΞΟΔΟ στρατηγού Αθανασίου Ραζή-Κότσικα.(επισυνάπτουμε φωτογραφία)
Στο ιστορικό κέντρο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου, στον κεντρικό πεζόδρομο, βρίσκεται ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα προεπαναστατικά κτίρια. Πρόκειται για το πατρογονικό σπίτι του Αρχηγού της Φρουράς της Εξόδου, Αθανασίου Ραζή-Κότσικα. Τα σπίτι κτίστηκε περί το 1760 – 1780 και σ’αυτό γεννήθηκε το 1798 ο εκλεγμένος, πάνω στην Ντάπια του Φραγκλίνου και σε ηλικία 24 χρόνων, αρχηγός των "εντοπίων δυνάμεων" στρατηγός Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας.
Ο στρατηγός ήταν πολυμορφωμένος, με εξαιρετική ευγλωττία και διακρίνετο για την μεγάλη του γενναιοδωρία. Διέθεσε όλη του την περιουσία για τον αγώνα και έχασε τη ζωή του το βράδυ της Εξόδου.
Στο σπίτι μετά τον θάνατό του έμεινε ο αδελφός του, υπαρχηγός της Φρουράς, Γιαννάκης Ραζή – Κότσικας και στη συνέχεια οι απόγονοι της οικογένειας. Περί το 1900 το ιστορικό αυτό σπίτι περιήλθε σε τρίτους ιδιοκτήτες, ενώ σταδιακά μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, οιναποθήκη, εστιατόριο, καφενείο, γαλατάδικο και στραγαλάδικο. Από το 1980, εγκαταλείφθηκε στην τύχη του και ήταν έτοιμο να καταρρεύσει.
σας προτείνουμε τα εξής βιβλία:
"ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΑΖΗ - ΚΟΤΣΙΚΑΣ"
Ο χαρισματικός Αρχηγός των οπλοφόρων Μεσολογγιτών κατά την περίοδο της Εθνικής Παλιγγενεσίας (1821 - 1826)
Ο "εκλεγμένος" Αρχηγός της φρουράς των Μεσολογγιτών.
Προύχοντας του Μεσολογγίου.Γεννήθηκε το 1798 στο Μεσολόγγι.Με την έναρξη της επανάστασης αναδείχτηκε αρχηγός των Μεσολογγιτών και πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό.Πήρε μέρος στην πολιορκία του Αγρινίου επικεφαλής σώματος Μεσολογγιτών.Ανέλαβε την οχύρωσή της πόλης του Μεσολογγίου το καλοκαίρι του 1821, η οποία άντεξε κατά την πρώτη πολιορκία.Ήρθε σε ρήξη με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο γαιτί δεν δέχτηκε να ενισχύσουν οι Μεσολογγίτες το στρατό που υποχωρούσε μετά την καταστροφή του Πέτα , πράγμα που αποδείχθηκε σωτήριο.Έτσι , οι Μεσολογγίτες μπόρεσαν να αποκρούσουν την απόβαση αντρών, τον Ιούλιο του 1822 , του ενωμένου στόλου Τουρκίας , Αιγύπτου και Αλγερίου στο Βασιλάδι.
Ο Μωχάμεντ Άλη της Αιγύπτου του έστειλε γενναιόδωρες προτάσεις που μόνο με αυτές που έστειλε στον Κολοκοτρώνη , τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τον Γ.Σισσίνη μπορούν να συγκριθούν.
Έλαβε μέρος και στην τελευταί πολιορκία του Μεσολογγίου.Αμύνθηκε υπερασπιζόμενος ένα στρατηγικό προμαχώνα της πολιορκημένης πόλης και πήρε μέρος σε όλες τις εξορμήσεις των πολιορκημένων.
Κατά την Έξοδο προσπάθησε να καταλάβει την εχθρική θέση απέναντι από τη Λουνέτα για να διευκολύνει τη διέλευση των γυναικόπαιδων μεταξύ αυτής και της θάλασσας.Έπεσε όμως μαχόμενος.Επέδειξε σπάνιες ψυχικές δυνάμεις μαζί με απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα.
 |
| από την έκθεση "Στα βήματα του Μάγερ" 2014 |
 |
| από το αρχείο της Διεξόδου - http://www.diexodos.com.gr/ |
Κωνσταντίνος Σβολόπουλος
"Προμαχώντας στο Μεσολόγγι. Έργα και ημέρες του Θανάση Ραζικότσικα, 1798-1826"
Εκδόσεις της Εστίας
Νοέμβριος 2007
Ως σημαντική περίοδος της ελληνικής ιστορίας λογαριάζεται το Εικοσιένα, αν και ίσως όχι σε αντίστοιχη έκταση μελετημένη. Οπότε η ύπαρξη ενός αγωνιστή, ο οποίος, ενώ πρωταγωνίστησε σε ορισμένα συμβάντα της Επανάστασης, παραμένει ουσιαστικά άγνωστος, δεν θα πρέπει να ξενίζει. Αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Θανάση Ραζικότσικα, τον οποίο ανασύρει ο Κ. Σβολόπουλος, συγκεντρώνοντας στοιχεία για την επαναστατική του δράση, δεν πρόκειται για τυχόντα συμβάντα δευτερευούσης σημασίας αλλά για την πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου, τουτέστιν, κατά την εκτίμηση των παλαιοτέρων, για τις ηρωικότερες σελίδες στην ιστορία της Επανάστασης. Αν και ουδείς γνωρίζει, με την επιχειρούμενη ανασύνταξη της ελληνικής ιστορίας, την εκ νέου αξιολόγηση των αξιομνημόνευτων γεγονότων και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου πρωταγωνιστών και κομπάρσων, τι θα απογίνουν οι εν λόγω σελίδες. Κι αν ο Σβολόπουλος παρατηρεί πως έχει εξαρθεί δυσανάλογα η συμβολή όσων πρόστρεξαν σε βοήθεια των Μεσολογγιτών, καθώς οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί, ίσως, στο μέλλον, κι αυτών ο ρόλος να υποβιβαστεί και να συγκρατήσουμε μόνο έναν πολιτικό άνδρα ως ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Κατά μια άλλη εκδοχή, παρατηρώντας και τον πίνακα που επιλέχτηκε ως εικόνα εξωφύλλου στο βιβλίο του Σβολόπουλου, την "Προσωπογραφία ενός Έλληνα με φουστανέλα" του γάλλου ζωγράφου Λουδοβίκου Ντυπρέ, περιηγητή στην καθ' ημάς Ανατολή λίγο πριν την Επανάσταση, από το λεύκωμά του "Voyage a Athenes et a Constantinople ou collection de portraits de vues et de costumes Grecs et Ottomans", ίσως η άλωση του Μεσολογγίου να καταγραφεί πρωτίστως, ως το έναυσμα του φιλελληνισμού, μια και ουδέποτε ήττα στο πεδίο της μάχης απέφερε σε ηττημένους μεγαλύτερα κέρδη, με άλλα λόγια, την ολόθυμη συμπαράσταση των Ευρωπαίων στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί ο ιστορικός.
Κι όμως, σε ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Θανάση Ραζικότσικα, θα περιμέναμε ως εξώφυλλο την εικόνα του ιδίου, όπως αποδίδεται σε λιθογραφία και δη, μαζί με τη λεζάντα της, που τον ανακηρύσσει "γενικό αρχηγό των συμπολιτών του Μεσολογγιτών", αφού, ακριβώς, στην απονομή αυτού του τίτλου συμβάλλει η μονογραφία του Σβολόπουλου. Πιθανώς, όμως, παρόμοιες λιθογραφίες, οι οποίες άλλοτε ποτέ διακοσμούσαν τις σχολικές αίθουσες κατά τις εορτές των εθνικών επετείων, να θεωρούνται παρωχημένες, ίσως και απωθητικές.
Ωστόσο, ως εναλλακτική λύση για την εικονογράφηση του εξωφύλλου, προσφερόταν και ο πίνακας "Η Έξοδος του Μεσολογγίου" του θηβαίου ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη. Μετά τον απαγχονισμό του πατέρα του από τους Τούρκους, ο Βρυζάκης βρέθηκε στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας και χάρις στον Λουδοβίκο Θείρσιο του δόθηκε υποτροφία για την Ακαδημία του Μονάχου. Παρότι εγκαταστάθηκε μόνιμα στην πόλη του Μονάχου, ανοίγοντας και καλλιτεχνικό ατελιέ, το κύριο σώμα της ζωγραφικής του είναι θέματα από την Ελληνική Επανάσταση. Μάλιστα, για τρία χρόνια, 1848-1851, ταξίδεψε στην Ελλάδα, συλλέγοντας μαρτυρίες και σχεδιογραφικό υλικό.
Σε τρεις εκδοχές ζωγράφισε την Έξοδο ο Βρυζάκης. Η μια από αυτές τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση της Βιέννης, το 1853, και ήταν η μόνη που διασώθηκε, καθώς την αγόρασε ο πατέρας του 1/4θωνα, βασιλέας Λουδοβίκος και τη δώρισε στο Μουσείο του Μονάχου. Ενώ, οι άλλες δυο, που βρέθηκαν στο Μεσολόγγι, αποτεφρώθηκαν στην πυρκαγιά του 1929. Κατά τη λιθογράφηση του έργου στο Παρίσι, το 1865 (και όχι το 1856), ο Βρυζάκης ανέγραψε στο περιθώριο τα ονόματα των εικονιζομένων Ελλήνων, "πρώτο κατά σειρά" τον Κίτσο Τζαβέλλα, "κορυφαίο" τον Νότη Μπότσαρη, λησμονώντας τον Θανάση Ραζικότσικα κι ας τον θέλει η λαϊκή μούσα "ξιφήρη έμπροσθεν απάντων κι ως άγγελος τον δρόμον των ανοίγων". Παρομοίως, ο Ραζικότσικας δεν μνημονευόταν σε πίνακα με εκατόν είκοσι ονόματα πρωταγωνιστών της Επανάστασης, που είχε αναρτηθεί, εκείνα τα χρόνια, στην αίθουσα του Βουλευτηρίου. Ωστόσο, αναφέρεται ως πρώτος πεσών στον πίνακα των Μεσολογγιτών, πεσόντων και διασωθέντων, στη "Φρουρά της Εξόδου Μεσολογγίου".
Πάντως, κατανοούμε την επιλογή του πίνακα του Ντυπρέ για το εξώφυλλο και ως συνάδουσα με το πνεύμα των ημερών μας, που επιζητά ευρωπαϊκά εχέγγυα για τα γηγενή κατορθώματα, τα παρελθοντικά ή εκείνα του παρόντος. Παράδειγμα και τα μαθητικά εγχειρίδια ιστορίας. Στο παλαιότερο και εισέτι χρησιμοποιούμενο, το κεφάλαιο για την Έξοδο του Μεσολογγίου εικονογραφείται με σκηνή από τον πίνακα του Βρυζάκη, ενώ, στο καινούργιο και προσώρας αποσυρθέν, παρατίθεται ο πίνακας του Ντελακρουά, "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου".
Οπως αναφέρει ο Σβολόπουλος, στην περίπτωση του Θανάση Ραζικότσικα λείπουν τα πρωτογενή τεκμήρια για τον βίο και τη δράση του κι αυτά αναζητά σε ανέκδοτες αρχειακές πηγές, ενώ, ταυτόχρονα, αξιοποιεί τα στοιχεία που δίνουν οι τοπικοί ιστοριογράφοι, κυρίως, όμως, οι απομνημονευματογράφοι, όπως ο Σπυρομίλιος, ο Νικόλαος Κασομούλης και ο μικρότερος αδελφός του Ραζικότσικα, Γιαννάκης, που επέζησε της Εξόδου. Πάντως, για τον Θανάση Ραζικότσικα και τον αδελφό του Γιαννάκη υπάρχουν τα χορταστικά λήμματα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαιδείας, δια χειρός Γεωργίου Κορομηλά, υιού του Δημητρίου που περιέθαλψε τον Παπαδιαμάντη.
Γεννηθείς το 1798 ο Θανάσης Ραζικότσικας ή μάλλον, κατά τας εγκυκλοπαδείας, Αθανάσιος Ραζηκότσικας, φοίτησε στην Παλαμαϊκή Σχολή, κάτι σαν μεσολογγίτικη Ακαδημία, που έφερε και την επωνυμία Σχολή του Γένους. Πιθανώς, για μικρό διάστημα να χρημάτισε γραμματικός του Αλή Πασά, σύμφωνα με το "Λεξικό της Επαναστάσεως των Ελλήνων" του Γιώργου Ραζή. Μόνο που σε αυτό αναφέρεται ως Αθανάσιος Κότσικας. Και πράγματι, το επώνυμο προέκυψε δια συγχωνεύσεως δυο επιθέτων λόγω επιγαμίας, των Ραζήδων και των Κοτσικαίων. Γύρω στον 14ο αιώνα, ήρθαν οι Ραζήδες από την Ιταλία στα Επτάνησα, συγκεκριμένα στην Κεφαλλονιά και την Ζάκυνθο. Οικογένεια ευγενών, που ασχολούνταν με το εμπόριο, περί το 1600, εγκαταστάθηκαν στο Μεσολόγγι, όπου, έναν αιώνα αργότερα, ο εγγονός του γενάρχη, ιερέα Ιωάννη Ραζή, κι αυτός Ιωάννης, νυμφεύθηκε τη μοναχοκόρη του πλούσιου κωνσταντινουπολίτη Δημητρίου Κότσικα.
Στους καταλόγους των Φιλικών δεν υπάρχει το όνομα του Θανάση Ραζικότσικα, ωστόσο υπέγραψε την επαναστατική προκήρυξη των Μεσολογγιτών, με ημερομηνία 23 Μαΐου 1821. Μόλις είκοσι τριών ετών, βρέθηκε επικεφαλής των αρχικά ολιγάριθμων οπλοφόρων της πόλης, συμμετέχοντας σε πολεμικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη Δυτική Ελλάδα. Ως γενικό αρχηγό των συμπολιτών του τον αναφέρει ο Σπυρίδων Τρικούπης, ή και, αρχηγό των εντοπίων. Κατά μαρτυρία του αδελφού του, με δική του πρωτοβουλία κατασκευάστηκε το πρώτο τείχος του Μεσολογγίου. Να αναφέρουμε πως σύμφωνα με τον Διονύση Κόκκινο, οι οχυρωματικές εργασίες κράτησαν τρεις μήνες και έγιναν με δαπάνη των κατοίκων.
Μέσα από σκόρπιες μαρτυρίες, ο Σβολόπουλος ανασυνθέτει τις σχέσεις του Ραζικότσικα με τον Αλέξαδρο Μαυροκορδάτο, που αφίχθηκε στην πόλη στις 20 Ιουλίου 1821, με τη δεδηλωμένη πρόθεση "να χρησιμεύση εις την κεφαλήν της Διοικήσεως", την οποία και πραγμάτωσε πέραν μάλλον και των δικών του προσδοκιών, και τον Λόρδο Μπάϋρον, ο οποίος αποβιβάστηκε στο Μεσολόγγι στις 5 Ιανουαρίου 1824, όπου και πέθανε στις 19 Απριλίου 1824. Ταυτόχρονα, ο ιστορικός αφηγείται, εμπεριστατωμένα αλλά και γλαφυρά, την επαναστατική πενταετία του Μεσολογγίου, σχολιάζοντας, εν εκτάσει, τις εμφύλιες διαμάχες. Να παρατηρήσουμε πως συνήθως αναφέρονται δυο πολιορκίες του Μεσολογγίου, η πρώτη από τον Ομέρ Βρυώνη, το φθινόπωρο του 1822, με την ηρωική απόκρουση των Τούρκων ανήμερα τα Χριστούγεννα, και η δεύτερη, του 1825, από τον Κιουταχή, με την ενίσχυση του Ιμπραήμ, που τελείωσε την ασέληνη νύκτα της 10ης προς την 11η Απριλίου 1826, με την Έξοδο. Ο Σβολόπουλος συγκρατεί επιπροσθέτως και την ενδιάμεση, του 1823, όταν επέδραμε κατά του Μεσολογγίου ο πασάς της Σκόδρας Μουσταφάς. Τέλος, για την προσωπική ζωή του Ραζικότσικα, που έπεσε ηρωικώς μαχόμενος κατά την Έξοδο, δίνοντας πρώτος το πρόσταγμα, "Επάνω τους, πάρτε τους!", υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες. Θα πρέπει να παντρεύτηκε πριν την τελευταία πολιορκία του Μεσολογγίου, αν και όνομα συζύγου δεν διασώθηκε, μόνο πως αυτή επιβίωσε μετά την Έξοδο. Πάντως, απέκτησαν μια κόρη, ονόματι Αρσινόη, που παντρεύτηκε τον μεσολογγίτη πολιτικό Ζηνόβιο Βάλβη.
Συμπερασματικά, ο Θανάσης Ραζικότσικας μπορεί να αδικήθηκε από την επίσημη ιστοριογραφία επί 180 έτη, τελικά, όμως, ευτύχησε ο βίος του να ιστορηθεί χωρίς μεταμοντέρνες φιοριτούρες.
Μ. Θεοδοσοπούλου
διαβάστε επίσης στην Βικιπαιδεία
Η "ΔΙΕΞΟΔΟΣ" στεγάζεται στο ιστορικό σπίτι του Αρχηγού της Φρουράς των Μεσολογγιτών κατά την ΕΞΟΔΟ στρατηγού Αθανασίου Ραζή-Κότσικα.(επισυνάπτουμε φωτογραφία)
Στο ιστορικό κέντρο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου, στον κεντρικό πεζόδρομο, βρίσκεται ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα προεπαναστατικά κτίρια. Πρόκειται για το πατρογονικό σπίτι του Αρχηγού της Φρουράς της Εξόδου, Αθανασίου Ραζή-Κότσικα. Τα σπίτι κτίστηκε περί το 1760 – 1780 και σ’αυτό γεννήθηκε το 1798 ο εκλεγμένος, πάνω στην Ντάπια του Φραγκλίνου και σε ηλικία 24 χρόνων, αρχηγός των "εντοπίων δυνάμεων" στρατηγός Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας.
Ο στρατηγός ήταν πολυμορφωμένος, με εξαιρετική ευγλωττία και διακρίνετο για την μεγάλη του γενναιοδωρία. Διέθεσε όλη του την περιουσία για τον αγώνα και έχασε τη ζωή του το βράδυ της Εξόδου.
Στο σπίτι μετά τον θάνατό του έμεινε ο αδελφός του, υπαρχηγός της Φρουράς, Γιαννάκης Ραζή – Κότσικας και στη συνέχεια οι απόγονοι της οικογένειας. Περί το 1900 το ιστορικό αυτό σπίτι περιήλθε σε τρίτους ιδιοκτήτες, ενώ σταδιακά μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, οιναποθήκη, εστιατόριο, καφενείο, γαλατάδικο και στραγαλάδικο. Από το 1980, εγκαταλείφθηκε στην τύχη του και ήταν έτοιμο να καταρρεύσει.
σας προτείνουμε τα εξής βιβλία:
"ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΑΖΗ - ΚΟΤΣΙΚΑΣ"
Ο χαρισματικός Αρχηγός των οπλοφόρων Μεσολογγιτών κατά την περίοδο της Εθνικής Παλιγγενεσίας (1821 - 1826)
Είναι η πρώτη προσέγγιση και μελέτη αυτής της εξαίρετης προσωπικότητας του έπους του Μεσολογγίου γραμμένη με αγάπη και σεβασμό από τον στρατηγό Νικόλαο Κολόμβα. Έναν άνθρωπο που έχει μελετήσει την ιστορία της Ιερής Πόλης και παράλληλα μια εξιστόρηση λεπτό προς λεπτό της εξέγερσης της πόλης, της οχύρωσής της, της πρώτης, δεύτερης και τρίτης πολιορκίας, των εξορμήσεων των πολιορκημένων εκτός τοιχών, των ανατινάξεων, του τελικού μαρτυρίου και της υπέρτατης θυσίας συνοδευόμενη από πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Προμαχώντας στο Μεσολόγγι
Έργα και ημέρες του Θανάση Ραζικότσικα, 1798-1826
Ο Θανάσης Ραζικότσικας ήταν αρχηγός των Μεσολογγιτών κατά την Ελληνική Επανάσταση και έπεσε πρώτος, μόλις είκοσι οκτώ ετών, όταν, στις 11 Απριλίου 1826, έγινε η ηρωική έξοδος. Η παρουσία και η δράση του συμβολίζουν, σταθερά και παραστατικά, την εμμονή στην αποτίναξη μιας δεσποτείας ασύμβατης με τα θεμελιακά ανθρώπινα δικαιώματα. Με τη συνδρομή του πρωτογενούς υλικού που κατορθώθηκε να εντοπιστεί και με γνώμονα τη συστηματική προσέγγιση της επιστημονικής αλήθειας, επιχειρείται η ανίχνευση της συμμετοχής του σε γεγονότα που συνθέτουν μια εικόνα ανεπανάληπτα δραματική.
Συγγραφέας: Σβολόπουλος, Κωνσταντίνος Δ.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου